A Universal Performance on Eternal Themes
Lasha Chkhartishvili
A Universal Performance on Eternal Themes
The 26th edition of the Bitola International Festival of Monodrama—one of the oldest and most significant theatrical forums in Europe—opened this year with the performance D (As Desdemona) by the Skopje Dance Theater. This production, staged predominantly in near-complete darkness and dedicated to revealing the darker aspects of human nature (which, in my view, also points to the broader shadows cast by global society), emerged as the festival’s most impactful event. Through their refined stagecraft, the performers not only created an intimate atmosphere but also established an evocative tone that became the resonant opening chord of the festival.
Regrettably, I must admit that I previously knew little about the Skopje Dance Theater. Fortunately, that is no longer the case—and I feel compelled to share my impressions. The performance made such a profound impression on me that, even as I write these lines, vivid images of its original and sophisticated mise-en-scènes return to me—dancers suspended in the air, actors deeply immersed in inner emotional states, portraying their characters with precise and expressive clarity.
D (As Desdemona) is the creation of Risima Risimkin, a seasoned artist and pedagogue, who also directed and choreographed the piece. The performance wholly responds to the demands, tendencies, and trends of contemporary theatre, which is evident not only in its narrative style but also in its aesthetic form. Risimkin explores timeless themes—gender relations, jealousy and egoism, the dichotomy of good and evil, social indifference, and human naivety. She does not present a linear narrative; instead, as is customary and validated in contemporary dance, she offers vignettes—moments, states, and emotional textures that convey the characters’ experiences and relationships in specific contexts.
D (As Desdemona) is a hybrid performance, wherein verbal and non-verbal forms coexist in harmonious dialogue—spoken word and corporeal expression, elements of classical and modernist ballet, tools of physical and contemporary dance. These components converge to create an original and aesthetically unified spectacle that resists mere quotation from canonical choreography, instead offering exclusive and distinctive stage imagery. Most importantly, the director and choreographer’s vision is brought to life with remarkable fidelity by the cast, who conjure a mystical, magical, and mesmerizing performance, narrating through both body and, when necessary, voice.
Music plays a decisive role in this production. The score by Toni Kitanovski is precisely tailored to the emotional and dramaturgical needs of the performance—or perhaps, the choreography was tailored to the music. The synergy between composer and choreographer evoked, for me, the historic creative alliance of George Balanchine and Igor Stravinsky. The musical composition functions contrapuntally, in tandem with the choreographic score. Alongside music and costume design (Costumes - Blagoj Micevski)—original and striking in their use of masks, makeup, and contemporary attire—the auditory landscape also plays a crucial role. Even a single exhalation or whispered phrase bears dramaturgical weight, particularly in scenes performed in silence, where breathing becomes the vessel for heightened emotion. That emotion, in turn, becomes contagious—transmitted from the performers to the audience. The passion that pours from the stage reaches even the furthest row of the parterre.
Lighting (Stage & lights - Matea Mijanovikj), too, is an essential actor in the piece, contributing to atmosphere and mood, closely shadowing the performers and disappearing when needed. Artistic lighting creates shadowplay that adds a secondary visual layer—not only aesthetically pleasing but also semantically resonant.
The ensemble stands out for their harmonious and fluid movement, technical precision, and command of physical presence—captivating the audience and deepening engagement with their artistry. They evoke the figures of ancient sculpture, as if descended and enlivened from the frieze of an ancient temple pediment. (Indeed, upstage, a structure reminiscent of a loom is stretched across the scene, on which the actors are positioned like sculptural relics.) Cast: Desdemona - Anastasija Danchevska, Iago - Dejan Bitovski, Othello - Luka Gjorgjevski, Emilia - Sara Dimovska, Shadow - Davor Milev, Voices : Nadja Lukanova, Ivona Manevska & Elena Terzieva.
Risima Risimkin pushes the boundaries of theatrical form—introducing spoken word into nonverbal theatre, incorporating classical ballet into contemporary dance—and she does so with elegance and intention. She is an artist unbound by convention, drawing freely from the tools required to convey her vision of the world through a language that is uniquely her own.
Photo: Diogen Hadji-Kosta Milevski
ლაშა ჩხარტიშვილი
უნივერსალური სპექტაკლი მარადიულ თემებზე
26-ე ბიტოლას მონოდრამის საერთაშორისო ფესტივალი, რომელიც ერთ-ერთი ძველი და მნიშვნელოვანი სათეატრო ფორუმია ევროპაში, წელს სკოპიას ცეკვის თეატრის დადგმით „D (As Desdemona)“ გაიხსნა. წარმოდგენა, რომელიც საკმაოდ ზომაზე მეტად სიბნელეში გათამაშდა და ადამიანის ბნელ მხარეებს ააშკარავებდა (რაც, ჩემი აზრით, გლობალური საზოგადოების სიბნელეზეც მიუთითებს), ფესტივალის ყველაზე ეფექტურ მოვლენად იქცა, რადგან წარმოდგენის მონაწილეებმა თავისი დახვეწილი სასცენო კულტურით შექმნეს არა მხოლოდ ინტიმური ატმოსფერო, არამედ განწყობა, რომელიც ფესტივალის სასიამოვნო საწყისის აკორდად იქცა.
ჩემდა სამწუხაროდ, აქამდე ბევრი არაფერი ვიცოდი სკოპიას ცეკვის თეატრზე. მთავარია, ახლა უკვე ვიცი და შემიძლია ჩემი შეგრძნებები გაგიზიაროთ. სპექტაკლმა იმდენად დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ჩემზე, რომ ამ ტექსტის წერისას კადრებად მახსენდება ორიგინალური და დახვეწილი მიზანსცენები, ჰაერში მფრინავი მოცეკვავეები, შინაგანი განცდით დატვირთული მსახიობები, რომლებიც პერსონაჟების ხასიათს ზედმიწევნით ზუსტად და თვალნათლივ გადმოსცემდნენ.
ცეკვის თეატრის სპექტაკლის „D (As Desdemona)“ ავტორია გამოცდილი არტისტი და პედაგოგი Risima Risimkin, რომელიც ერთდროულად დადგმის რეჟისორიცაა და ქორეოგრაფიც. სპექტაკლი აბსოლუტურად პასუხობს თანამედროვე თეატრის გამოწვევებს, ტენდენციებს და ტრენდს, რაც ვლინდება არა მხოლოდ თხრობის სტილში, არამედ ფორმაშიც. Risima Risimkin ქმნის წარმოდგენას მარადიულ პრობლემებზე, ქალისა და მამაკაცის ურთიერთობაზე, ეჭვიანობასა და ეგოიზმზე, ბოროტებასა და სიკეთეზე, საზოგადოების გულგრილობაზე, ადამიანების უყურადღებობასა და მიამიტობაზე. რეჟისორი თანმიმდევრულად არ მოგვითხრობს სიუჟეტს, არამედ, როგორც ეს თანამედროვე ცეკვაშია მიღებული და აპრობირებული, გადმოგვცემს და გვიჩვენებს სიტუაციებს, მოვლენებს და პერსონაჟთა მდგომარეობას, დამოკიდებულებას და განცდებს კონკრეტულ მოცემულობაში.
„D (As Desdemona)“ ჰიბრიდული სპექტაკლია, სადაც ერთმანეთთან ჰარმონიულად თანაცხოვრობს არავერბალური და ვერბალური თეატრის ფორმები, სიტყვა და სხეულის ენა, კლასიკური და მოდერნისტული ბალეტის ელემენტები, ფიზიკური და თანამედროვე ცეკვის გამომსახველობითი საშუალებები და ეს ყველაფერი ერთად ქმნის ჰარმონიულ და ორიგინალურ სანახაობას, სადაც გვხდება არა ციტატები ცნობილ ქორეოგრაფთა დადგმებიდან, არამედ ექსკლუზიური და თვითმყოფადი მიზანსცენები. რაც მთავარია რეჟისორისა და ქორეოგრაფის ამოცანას სპექტაკლის მონაწილეები წარმატებით ართმევენ თავს და ქმნიან მისტიკურ, ჯადოსნურ, მომნუსხველ სანახაობას, ჰყვებიან ამბავს სხეულის ენით და როცა საჭიროა სიტყვებითაც. ზოგადად ამ დადგმაში მუსიკას გადამწყვეტი როლი ენიჭება. Toni Kitanovski-ის მუსიკა ზუსტად ისეთია, როგორიც ამ დადგმას შეეფერება ან პირიქით. კომპოზიტორისა და ქორეოგრაფის ამ კოლაბორაციამ ჯორჯს ბალანჩინისა და იგორ სტრავინსკის შემოქმედებითი თანამშრომლობა გამახსენა. ამ დადგმაში მუსიკაც ისეთივე კონტრაპუნქტულია, როგორც ქორეოგრაფიული პარტიტურა. ამ დადგმაში მუსიკასთან და კოსტიუმებთან (კოსტიუმები ბლაგოჟ მიკევსკი) ერთად (რომელიც ორიგინალურია და კონტრასტული, რადგან მსახიობები იყენებენ ნიღბებს, გრიმს და თანამედროვე კოსტიუმს) მნიშვნელოვანია ხმოვანი რიგი, ფრაზა, ამოსუნთქვაც კი, რადგან ზოგიერთი მიზანსცენა სიჩუმეში თამაშდება, რომელიც სწორედ სუნთქვით (გაძლიერებული ემოციით) იფარება. ეს ემოცია კი გადამდებია მაყურებლისთვისაც, რადგან მსახიობები განგვაცდევინებენ იმას, რასაც პერსონაჟები განიცდიან. ვნება, რომელიც სცენაზე იღვრება, პარტერის უკანა რიგებამდე აღწევს.
სპექტაკლის განათება (მატეა მიჟანოვსკი ) ასევე მნიშვნელოვანი მონაწილეა წარმოდგენის, რომელიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებს. გარდა იმისა, რომ ის ქმნის ატმოსფეროს და განწყობას, მიყვება პერსონაჟებს ყველგან და საჭირო მომენტში უჩინარდება. მხატვრული განათებით საშუალებით ჩნდება ჩრდილები, რომელიც ქმნის მეორე პლანს, რაც გარდა იმისა, რომ ლამაზია, აზრობრივი დატვირთვაც აქვს.
გამორჩეულია სპექტაკლის მონაწილეები, მათი ჰარმონიული და თავისუფალი მოძრაობა, დახვეწილი ტექნიკა, სხეულის ფლობა მაყურებელს იზიდავს და მათი შემოქმედების მიმართ ზრდის ინტერესს. ისინი ანტიკური ქანდაკების ფიგურებს ჰგვანან, ანტიკური ტაძრის ფრონტონის ფრიზიდან გადმოსულს, გაცოცხლებულს. (სცენის უკანა მხარეს გადაჭიმულია დაზგა, რომელზედაც განლაგებული არიან მსახიობები, როგორც ანტიკური ფიგურები). მონაწილეოებენ: დეზდემონა - ანასტასია დანჩევსკა, იაგო - დეიან ბიტოვსკი, ოტელო - ლუკა ჯორჯევსკი, ემილია - სარა დიმოვსკა, ჩრდილი - დავორ მილევი, ხმები: ნადია ლუკანოვა, ივონა მანევსკა და ელენა ტერზიევა
Risima Risimkin არღვევს თეატრის ჩარჩოებს, არავერბალურ თეატრში შემოაქვს სიტყვები და ფრაზები, თანამედროვე ცეკვაში კლასიკური ბალეტის ელემენტები და ამ კანონების რღვევას ის აკეთებს ლამაზად და აზრიანად. ამიტომაც არის ის თავისუფალი ხელოვანი, იყენებს იმას და მიმართავს იმ ხერხებს, რომელიც მას სჭირდება თავისი პროდუქტის შესაქმნელად, რომელიც თავისებურად გადმოსცემს შეხედულებებს სამყაროზე.
ფოტო Diogen Hadji-Kosta Milevski