,,მწამს, რომ ტყუილად არ ჩაივლის ეს განწირული სულისკვეთება“
,,მწამს, რომ ტყუილად არ ჩაივლის ეს განწირული სულისკვეთება“
რეჟისორსა და მსახიობს გია კიტიას ესაუბრა მიხეილ რამიშვილი
გია კიტია დაიბადა 1956 წლის 27 თებერვალს. 1979 წელს დაამთავარა ГИТИС -ის სარეჟისორო ფაკულტეტი, კვალიფიკაცია - დრამატული თეატრის რეჟისორი. 1981 წლიდან დღემდე არის საქართველოს შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრისა და კინოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის პედაგოგი. 1981-1987 წლებში იყო მოზარდ მაყურებელთა თეატრის რეჟისორი, ხოლო 1987-2007 ამავე თეატრის მთავარი რეჟისორი, 1998 წლიდან - გერმანული არასამთავრობო ორგანიზაცია "მელხიორსგრუნდი" - დამდგმელი რეჟისორი, 2004 წლიდან - საქველმოქმედო ფონდი ,,იავნანა” - მთავარი რეჟისორი, 2014 წლიდან - ხელოვანთა კავშირის "კონცეპტArt" - ის კონსულტანტი.
განხორციელებული აქვს 70-მდე მუსიკალური წარმოდგენა, შოუ, საცირკო წარმოდგენა და მასობრივი სანახაობა. როგორც მუსიკალურ გამფორმებელს განხორციელებული აქვს 30-მდე წარმოდგენა. როგორც მსახიობს სცენაზე და კინოში შესრულებული აქვს 40-მდე როლი.
დადგმული სპექტაკლები: ო. ჰენრი - წითელკანიანთა ბელადი, ა. ოსტროვსკი - ზოგჯერ ბრძენიც შეცდება ე.შვარცი - თოვლის დედოფალი, ა. ჩუტკო - ძაღლების ვალსი, ნ. გლადკოვი - ბრემენელი მუსიკოსები ა. მილნი - ვინი პუხი ჯ. ჯერომი - ტომმი, ბ. ბრეხტი - კავკასიური ცარცის წრე დ. ზურაბიშვილი - მოგზაურობა სიზმარეთსი, პ. ვაისი - კაბარე საშობაო ზღაპარი, უ. შექსპირი - ზაფხულის ღამის სიზმარი ალტრეოს საშობაო ზღაპარი ა. ეგზუპერი - პატარა უფლისწულის ზღაპარი მ. ფორი - ეშმაკი შეუჩნდა.
1995 დაჯილდოვდა გრან-პრით სპექტაკლ `ტომმის~ (ევროპის კონტინენტის ეგიდით) ჩვენებისთვის დონის-როსტოვში (რუსეთი) ჩატარებულ ასიტეჟ-ზე. სხვადასხვა წლებში იყო მოსკოვში, ეკატერინობურგში, ნოვგოროდში, ტიუმენში, ვარშავაში (პოლონეთი) გამართული საბავშვო სპექტკლების ფესტივალების ლაურეატი. 1998 დადგა წარმოდგენა-შოუ ბ. ბრეხტის `კავკასიური ცარცის წრე~, რომელიც ქარვასლაში იწყებოდა და ბოტანიკურ ბაღში მთავრდებოდა. სპექტაკლი ქართულ, ინგლისურ, რუსულ და გერმანულ ენებზე მიმდინარეობდა.
-
ბატონო გია, როდის და როგორ დაიწყეთ პედაგოგიური მოღვაწეობა? (მსახიობებთან, რეჟისორებთან, ბაკალავრებთან, მაგისტრანტებთან)
-
მსახიობებთან მუშაობა ჯერ კიდევ ГИТИС-ში სწავლის დროს მოგვიწია, გვყავდა ჩვენი სამსახიობო ჯგუფი და მათთან მუშაობისას რეჟისორობის გარდა, გვიწევდა გარკვეულ წილად პედაგოგიური ამოცანების შესრულებაც. ჩვენ პასუხისმგებლობა გვქონდა პედაგოგების წინაშე, არა მარტო სადადგმო ხელოვნების პროფესიონალიზმით, არამედ იმითაც თუ მსახიობის როგორ ზრდას ვახერხებდით ჩვენი მუშაობის პროცესში, რა თქმა უნდა ეს დიდი გამოცდილება იყო. ГИТИС- ში 10 წლის განმავლობაში ვსწავლობდი. ორჯერ თავამთავრე სარეჟისორო ფაკულტეტი. ეს იყო როგორც დრამის რეჟისურა, ასევე იყო ცირკის, ესტრადის, რადიო, ტელევიზია, მუსიკალური თეატრი. მოკლედ, რაც არსებობდა ყველა რეჟისურა იყო გაერთიანებული ჩვენს ფაკულტეტზე. ჩემთვის ეს ყველაფერი დიდ ინტერსს წარმოადგენდა. დრამის რეჟისურა ჩემთვის განსაკუთრებული იყო, იქიდან გამომდინარე, რომ ძალიან კარგი და საინტერესო პედაგოგები მყავდნენ. ეს იყო ბება თუმანიშვილის ჯგუფი, სადაც გვყავდა სხვადასხვა ტიპის ძალიან ბევრი პედაგოგი, მაგალითად, იყო მირა რატნერი, ნამდვილად ბრძენი ებრაელი პედაგოგი, რომელიც მსახიობის ოსტასტობაში მუშაობდა. იყო ასეთი ასკარიაკლიჩ რენიზი, რომელიც ავტორია წიგნის ,,მიზანსცენა რეჟისორის ენაა“, ის უფრო ფორმის შექმნას გვასწავლიდა და ამ კუთხით იყო ძალიან საინტერესო. იყო აგრეთვე ბორის გალუბოვსკი, გოგოლის თეატრის მთავარი რეჟისორი და გარდა იმისა, რომ სპექტაკლებს აკეთებდა ჩვენთან როგორც მსახიობებთან, ბევრს გვიყვებოდა თეატრალურ კულუარებზეც, ინტრიგებზეც, რადგან თვლიდა რომ ესეც გამოცდილება და სწავლება იყო. კიდევ ორი პედაგოგი გვყავდა, რომელიც მსახიობის ოსტატობას გვაწავლიდნენ სხვადასხვა ტიპის ერთი ძალიან ყოფითი და რეალისტური იყო, მეორე ცოტა რომანტიკული, ესეც სხვადასხვა განხრა იყო. კიდევ გვყავდა ორი ასისტენტი ოლია ფირსავა და ანია ეიჟვერტინი პრიბალტიკიდან, მათაც სხვადასხვა თეორიული ინტერესი შემოქონდათ ჩვენს ცხოვრებაში, მაგრამ მთავარი იყო ბება თუმანიშვილი, რომელიც წარმოშობით იყო ქუთაისიდან, კათოლიკე თუმანიშვილი იყო. შემდეგ მოსკოვში გადავიდა და იქ მჭედლოვის (მჭედლიშვილის) სტუდიაში სწავლობდა. სტანისლავსკის ბოლო საოპერო სტუდიაში ბება იყო ჯგუფხელი. ეს ის სტუდიაა, სადაც სტანისლავსკიმ იპოვნა ქმედითი ანალიზის მეთოდი და მთელი თავისი მთავარი აღმოჩენები გააკეთა. ამ დროს მარიუს კნებელი იყო მათი მეტყველების პედაგოგი და შემდეგ ქმედითი ანალიზი და აი ეს სკოლა აქედან მოდის ბოლო სტუდიიდან. კნებელი იყო მასწავლებელი ტოვსტოგონოვის, ტოვსტონოგოვი იყო თუმანიშვილის პედაგოგი და თუმანიშვილმა ეს უკვე ჩვენთვის ჩამოაყალიბა იმ სახით, რა სახითაც დღეს უკვე ჩვენ ვსარგებლობთ ქართული თეატრალური სკოლით. თუმანიშვლმა და ლილი იოსელიანმა დაამკვიდრეს უკვე სტანისლავსკის მეთოდი, კნებელის და ტოვსტონოგოვის გავლით. მიშა ხშირად მეხუმრებოდა ხოლმე შენ სტანისლავსკის შვილიშვილი ხარო, იმიტომ რომ ბებას მოწაფე ვიყავი და მე კი ვარ შვილის შვილის შვილის შვილიო, შენ უფრო ახლოს ხარო. ამიტომ შენ წაუკითხე სტანისლავსკი და ასწავლე ეს ყველაფერი სტუდენტებსო და მე შევეცდები დავანგრიო ის, რასაც შენ მოუყვებიო. ეს ყველაფერი მოთხრობილია თუმანიშვილის წიგნში ,,სანამ რეპეტიცია დაიწყება“. მიშა მოდიოდა და იძახდა: ეს ყველაფერი სისულელეა და ხელოვნება სულ სხვაა. ამ ჭიდილში ვცდილობდით რაღაც აგვეხნა სტუდენტებისთვის და მივდიოდით ჭეშმარიტებამდე. ბებას მხრიდან მსახიობის ოსტატობას ვსწავლობდით. აქვე ვიტყვი, რომ მე ჩავაბარე თავიდან გონჩაროვთან მისაღები გამოცდები და ჩემი ჯგუფელი იყო ნეკროშუსი, შემდეგ ამ ჯგუფში აღარ დავრჩი, წამოვედი და კურსელი გამოვიდა. ბებასთან როცა დავბრუნდი ჩემი ჯგუფელი იყო რიმას ტუმინასი.(გარდ. 06.03.24) ასე რომ ორი ლიტველი დიდი რეჟისორი ორივე ჩემი ჯგუფელები არიან. ძალიან ახლო ურთიერთობა გვქონდა და ჩვენს სპექტაკლებში შეიძლება რაიმე საერთო მოიძებნოს, არამარტო სპექტაკლებში, არამედ სწავლებაშიც. რა თქმა უნდა დიდი გავლენა მოახდინა მსახიობის ოსტატობაზეც და რეჟისურაზეც კნებელმა, რომლის ლექციებზეც დავიდოდით და ძალიან ვმეგობროდით ამ ჯგუფთან. ეფროსმა რომელიც ამ დროს არ ასწავლიდა ГИТИС- ში, მაგრამ ბებამ გვითხრა, რომ ღია რეპეტიციები ქონდათ და შეგვეძლო სტუდენტებს შესვლა. მერე როცა ეფროსის წიგნი გამოიცა ,,репетиция любовь моя“, ასე მგონია ჩემს დღიურებს ვკითხულობ იმიტომ რომ ყველა ამ რეპეტიციაზე ნამყოფი ვარ. აქედან გამომდინარე ეფროსის გავლენაც იყო იმიტომ, რომ ეფროსი კნებელის მოსწავლე იყო. ასეთი ბაგაჟით ჩამოვედი აქ და მოვხვდი პირველად სამსახიობო ჯგუფთან. არ ვაპირებდი პედაგოგიკას, არც თეატრალურ ინსტიტუტში მოღვაწეობას. ქალბატონმა ეთერ გუგუშვილმა მომიწვია ინსტიტუტში როგორც სასწავლო თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი. ГИТИС-სი ქონდა დამთავრებული ქალბატონ ეთერსაც და იქ თავისი მეგობრებისგან გაიგო, რომ ქართველი ნიჭიერი ბიჭი სწავლობდა იქ და ჭორები შეაგროვა ჩემზე. ჩემი თეორიული თემა ГИТИС-ში რასაც ვამუშავებდი იყო ,,როგორ იდგმება სპექტაკლი სასწავლო თეატრში“ ქვე სათაურიც ქონდა ,,მსახიობის აღზრდა დადგმის პროცესში“. ამიტომ ეთერმა გადაწყვიტა ჩაებარებინა ჩემთვის სასწავლო თეატრი, მაგრამ მაშინ არ დავთანხმდი იმიტომ რომ ვუთხარი არასწორი მიდგომაა თქო, თუმანიშვლმა სპექტაკლი დადგას და მე მხატვრულად ვუხელმღავნელო მის დადგმას სისულელეა თქო, მე ვფიქრობ დრო ჭირდება ამას ყველაფერს, რომ სასწავლო თეატრი ჩამოყალიბდეს როგორც თეატრი სტრუქტურულად. სადაც შეიძლება არამარტო ის სპექტაკლები გადიოდეს რასაც დადგამენ ჯგუფის ხელმღავანელები, არამედ სტუდენტი რეჟისორებიც დადგამენ. ეს იქნებოდა თეატრი, რომელსაც ექნებოდა თავისი რეპერტუარი, დასი, თავისი შტატები ყველანაირი, რაც თეატრს ჭირდება იმისთვის, რომ იარსებოს. დღეს დღეობით სასწავლო თეატრი ვერ არის მაინც სათანადო დონეზე და სადიპლომო სპექტაკლების რამდენჯერმე ჩვენებაში ამოიწურება მისი ფუნქცია. თუმცა სპექტაკლი, ნამდვილი სპექტაკლი, ბევრად უფრო გვიან იბადება და იმისათვის, რომ სტუდენტმა მსახიობმა გაიგოს რა არის როლის თამაში... ზოჯერ მეოცე ან ოცდამეათე სპექტაკლზე შეიძლება მიხვდეს რა არის როლის ხაზი. ასე რომ ძალიან ძნელია სადიპლომო სპექტაკლში შესრულებული როლით ისაუბრო შედეგზე. იმ შედეგზე, რომელიც ნამდვილად გვინდა მივიღოთ. მოკლედ, ასე მოვხვდი თეატრალურ ინსტიტუტში. სამსახიობო ჯგუფში რეზო მირცხულავა იყო ხელმღვანელი და მისი ასისტენტი ვიყავი, ეს ჯგუფი ძირითადად შედგებოდა იმ სტუდენტებისგან რომელიც ვერ მოხვდნენ მთავარ ჯგუფში და დამატებითი ჯგუფი შექმნეს მერე იმ სტუდენტებისგან ვისაც საკმარისი ქულები არ ქონდათ მიღებული. ჩემი აზრით ძალიან საინტერესო ჯგუფი იყო, საინტერესოდ მუშაობდნენ, მირცხულავაც ძალიან საინტერესო რეჟისორი იყო, საინტერესოდ მუშაობდა. თვითონ რეპეტიციების პროცესი იყო ძალიან ცოცხალი და შემოქმედებითი. შემდეგ მომიწია გიზო ჟორდანიასთან მუშაობა, იქაც უაღრესად საინტერესო ფორმები იყო მუშაობის, მას განსაკუთრებული ინტუიცია გააჩნდა ყოველთვის, გინდა მსახიობზე, გინდა რეჟისორზე, ხედავდა ხოლმე პოტენციას და მერე ცდილობდა მაქსიმალურად გამოემჟღავნებინა. ბატონი რეზო მირცხულავაც ასეთი პედაგოგი იყო, რაღაცით ცოტა გავდნენ კიდეც ერთმანეთს. შემდეგ რეზო ჯგუფიდან წავიდა, რადგან ფოთში დანიშნეს სამხატვრო ხელმძღვანელად და მოვიდა ბატონი ასიკო გამსახურდია, რომელიც მიშა თუმანიშვილის ჯგუფელი იყო ტოვსტონოგოვთან, ასე რომ მთელი ქმედითი ანალიზის მეთოდი და ეს სკოლა ძალიან კარგად იცოდა, ზედმიწევნით კარგად და საკმაოდ საინტერესო წელი იყო მუშაობის, ის ცდილობდა იმპროვიზაცია ესწავლებინა ბავშვებისთვის. ამ დროს ჯგუფს შეემატა მიშა გომიაშვილი, რომელიც ამ დროისათვის ჩათვალეს რომ მისგან არ გამოვიდოდა მსახიობი და რატომღაც გარიცხეს ინტიტუტიდან და მერე ჩვენთან ჯგუფში აღვადგინეთ იმიტომ რომ მუყაითი ბიჭი იყო, ნიჭიერი და ვერ გეტყვით რა მოხდა, რატომ ჩათვალეს რომ მას არ ქონდა რაიმე პერსპექტივა. მთელი ჩვენი ურთიერთობის მანძილზე ის ძალიან კარგად მუშაობდა, ამ ჯგუფში იყო ჯაპანაც, ისიც ძალიან საინტერესო სტუდენტი იყო, როგორც ფორმების მრავალმხრიობით, ასევე რეალისტური სიმართლის გრძნობით და აქედან გამომდინარე, ორივე, კინოში საკმაოდ დამაჯერებელია. ხანდახან მიშას რომ ვუყურებ ხოლმე კატასავით ორგანულია, ვერ გაიგებ სად თამაშობს, იმდენად ბუნებრივად აკეთებს ყველაფერს, კინოში ეს განსაკუთრებით ჩანს. აი, ეს პირველი ჯგუფი იყო სამსახიობო რომელიც გამოვუშვით და შემდეგ მიშა თუმანიშვილმა გადამიყვანა სარეჟისოროზე. ასევე ვმუშაობდი სტუდიაში, რომელიც თეატრთან მქონდა შექმნილი, სადაც ბავშვები იყვნენ პატარები და დიდებიც ყველა ასაკის, მაგრამ ამ ბავშვებთან მიუხედავად ასაკისა, მათთან მიდიოდა უაღრესად სერიოზული მუშაობა ყველანაირ ასაკზე შეღავათების გარეშე. გურამ ვაშაკიძე იყო პედაგოგი იქ ჩვენთან, ბატონი მიშასა და ჩემი მოწაფე, ჭოლას ჯგუფელი იყო. ნუ ეს სტუდიის გამოცდილება ძალიან საიტერესო იყო, ეხლა უკვე სარეჟისორო ჯგუფები მყავს გიორგი აფხაზავასთან და ერთად ვმუშაობთ. ეს რაც შეეხება ასეთ ექსკურსს პედაგოგიკურს.
-
მიშა გომიაშვილთან დაკავშირებით უფრო ვრცლად რომ მოგვიყვეთ როგორ გადაარჩინეთ გარიცხვას?
-
ისტორია უბრალოა, რამდენჯერაც გავიარე ინსტიტუტში, როცა კარი ღია იყო ვხედავდი რომ მიშა და როინიშვილი რაღაც ეწიუდს აკეთებდნენ, სულ მუშაობდნენ. ყველა სტუდენტი არ მუშაობს ხოლმე უნივერსიტეტში მსახიობებიდან პედაგოგის გარეშე. მე პარალელური ჯგუფი მყავდა იმ დროს და აუდიტორიები ერთმანეთის გვერდით იყო. ხშირად ვხვდებოდი მათ და კარგი შთაბეჭდილება მქონდა მათზე, როგორც მუყაით, მშრომელ სტუდენტებზე. ერთხელაც გარეთ დავინახე მიშა უნივერსიტეტთან ,,ბირჟაზე“ და გამიკვირდა იმიტომ რომ მიშა არ იყო ,,ბირჟავიკი“. ვკითხე რატომ იყო გარეთ და გამომაგდესო მითხრა, ასე მითხრეს რომ შენგან მსახიობი არ გამოვაო, მამაშენი გამოვიდა კარგი არტისტი შენგან კი არ დადგებაო. მაშინ გადავწყვიტეთ, რომ მიშა აგვეყვანა ჩვენს ჯგუფში. დაველაპარაკე რექტორს, ქალბატონ ეთერ გუგუშვილს და იმანაც ანგარიში გაუწია. ასე აღმოჩნდა მიშა ჩვენს ჯგუფში, ესე რომ არ მომხდარიყო შეიძლება მიშა აღარც გამოსულიყო მსახიობი.
-
შემოქმედებით თაობათა შორის თუ შეგინიშნავთ არსებითი სხვაობა?
-
რაც შეეხება თაობათა შორის განსხვავებას, ერთი მხრივ, ყველა თაობა ძალიან გავს ერთამენთს თავისი მონდომებით, თავისი ჟინით დაეუფლონ და ჩაწვდნენ ამ პროფესიას, გამოხატონ საკუთარი თავი, მაქსიმალურად იპოვნონ არსებითი შეხების წერტილები დარამატურგიასთან, დღევანდელობასთან, ისინი ამით გვანან ერთმანეთს ვერ ვიტყვი, ისინი განსხვავდებიან. განსხვავება არის რა თქმა უნდა, დღევანდელი თაობა ძველ თაობასთან შედარებით უფრო ინფორმიერებულია. ინფორმაციის თვალსაზრისით ინფორმაცია და შესაძლებლობა უფრო მეტი აქვთ, მაგრამ განათლების თვალსაზრისით სამწუხაროდ პირიქით. ძველები უფრო ნაკითხები არიან, უფრო ღრმად ესმოდათ თეატრიც, ხელოვნებაც და ცხოვრებაც. დღევანდელებს ამ ინფორმაციის ნაკადში გაარჩიონ მთავარი და მეორე ხარისხოვანი ხშირად უჭირთ და ამიტომ უფრო მეტი ქაოსია. აი ასეთი განსხვავება არის, ეს კარგშიც არის და ცუდშიც, ამას ვერაფერს ვერ დავაბრალებთ გარდა იმისა, რომ დრო შეიცვალა. აქედან გამომდინარე ამოცანებიც შეიცვალა და მიდგომებიც ალბათ უნდა შეიცვალოს. როგორი მიდგომებით უნდა წავიდეთ, რომ მივაღწიოთ მსგავსს შედეგებს, ბევრი რამ ძალიან გაადვილდა, ადრე თუ ერთი წელი უნდა ვმჯდარიყავი ბიბლიოთეკაში რომ ინფორმაცია მიმეღო, დღეს შემიძლია ეს ყველაფერი ერთ დღეში კომპიუტერით მივიღო. არსებითად რაღაც რომ გავიგოთ და შევქმნათ ეს გაძნელდა იმიტომ რომ აღქმა გახდა ცოტა ზედაპირული, მათ შორის ცხოვრების აღქმაც, ურთიერთობებიც ზედაპირული, დრამატურგიაც ესეთი გახდა. ერთხელ ერთ დიდ სიმპოზიუმზე მოვხდით სადაც 10 ამერიკელი პროფესორი გვიხსნიდა, რომ თანამედროვე ამერიკული თეატრი ბევრად საინტერესო გახდა ბოლო 10 წლის მანძილზე და ათივე პროფესორი ამაზე ლაპარაკობდა, ბოლოს მე დავუსვი კითხვა:- ვერ გავიგე რითი გახდა საინტერესო თქო, ეხლა იმათმა ვერ გაიგეს რა კითხვა დავსვი. თქვენ იძახით, რომ თეატრი უკეთესი გახდა, ანუ გაქვთ კრიტერიუმი რითაც ხვდებით, რომ ეს ცუდი თეატრია და ეს კარგი. რა კრიტერიუმები გაქვთ თქვენი ამერიკული? დიდხანს იმსჯელეს, შეიკრიბნენ და ბოლოს პასუხი ასეთი გამცეს:- რომ კარგი სპექტაკლი არის ის, რაც ჩვენ მოგვწონსო (იცინის) უბრალოდ რომელიც მათ მოსწაონდათ. ერთი იუგოსლავიელი იყო იმ თეატრალებს შორის, რომლებიც ვუსმენდით ამათ და იმან რუსულად მიპასუხა:- გაანებე თავი ამათ, ჯობია მერე მე და შენ ვისაუბროთ ამ თემაზეო. მერე მე და იმ კაცმა ვილაპარაკეთ თუ რა არის ის კრიტერიუმი, რომელიც ჩვენ და ევროპელებს გვესმის, რა არის ცუდი და რა არის კარგი, რაც ემთხვეოდა მაგალითად პიტერ ბრუკის აზრებს, ან ჯორჯო სტრელერის აზრებს და არ ემთხვეოდა ამ ამერიკელი პროფესორებისა, რომლებიც თვითონ არ არიან რეჟისორები, მაგრამ ზოგადი აზრები გააჩნდათ. ეხლაც იგივეა კარგი სპექტაკლია ის, რომელიც მოსწონთ თეატრცოდნეებს. ამ სპექტაკლებზე მეტი იწერება და მაყურებელი ფიქრობს, რომ ალბათ ეს არის კარგი. ნამდვილ კრიტიკას დღეს ვერ დაინახავ, მითუმეტეს ვერ დაინახავ რაიმე სერიოზულ აღწერას ისეთს, რომ სპექტაკლი დაგანახოს კითხვის დროს. რეალურად ჩვენ ვრჩებით ამ მემკვიდრეობის გარეშე იმიტომ რომ სპექტაკლები მთავრდება, მათ თავისი დრო აქვთ. ვიდეო ჩანაწერები იმის 5%-საც ვერ გადმოსცემს სინამდვილეში თუ რა ხდება დარბაზში. სერიოზული თეატრმცოდნეობითი აღწერა რომ რამენაირად შემორჩეს ამ სპექტაკლის შესახებ მომავალ თაობას რეალურად არ გვაქვს, სერიოზული ანალიზი და ფიქსაცია ამ სპექტაკლებისა არ გვაქვს. მე ვფიქრობ, რომ ეს დასაფიქრებელია და ყურადღება მისაქცევია. თეატრმცოდეების აღზრდა, გინდა თეატროლოგი დაარქვი და რაც გინდა ის დაარქვი, ამითი არ შეიცვლება არც დონე და არც არსი. ალბათ მეტი კონტაქტი უნდა ჰქონდეთ თეატრმცოდნეებს მსახიობებთან, რეჟისორებთანსწავლის პროცესშივე, რადგან მიხვდნენ რასთან აქვთ საქმე, რა პროცესებთან და ა.შ. მოკლედ ბევრი სხვადასხვა სირთულეა.
-
რატომ აირჩიეთ რეჟისორობა, ოჯახურმა გარემომ ხომ არ იქონია ზემოქმედება? და გენეტიკურად ხომ არ გადმოდის თქვენთან ხელოვნების სიყვარული?
-
ალბათ, რა თქმა უნდა ოჯახმა იქონია ზემოქმედება, მაგრამ ეს მხოლოდ ირიბად. 5 წლის ასაკში მოვხვდი კინოში, როგორც კინო მსახიობი. საკმაოდ ამბიციური მსახიობი ვიყავი, ხელში აყვანილი დავყავდი გადაღებაზე რეჟისორებს პირდაპირი და გადატანითი მნიშვნელობით. ჩვენი უნივერსიტეტის ძალიან საინტერესო პედაგოგი იყო თეატრმცოდნე მაია გოშაძე. აი, მაიას მამა იყო რეჟისორი თენგიზ გოშაძე, რომელსაც ხელით დავყავდი, რომ ჩავირბენდი გორაკს იქიდან აღარ ამოვიდოდი და გავწვებოდი ხოლმე, ჩამოვიდოდა თენგიზი და ხელით ავყავდი უკან. თენგიზი იყო ჩემი მეორე რეჟისორი ფილმში ,,ცეროდენა რაინდები“, ამიტომ უკვე სახალხო არტისტი ვიყავი, 5 წლის ასაკში ვიძახდი, რომ მე თეატრის რეჟისორი უნდა გავხვდე თქო. სერიოზულად ამას არავინ არ უყურებდა, მათ შორის მამაჩემიც, თუმცა მიუხედავად ამისა, მესამე თუ მეხუთე კლასში მამაჩემმა მაჩუქა წიგნი ,,режиссерские уроки“ – Вахтангова. ხოდა რომ დაინახა ამ წიგნს ვკითხულობდი გაუკვირდა რა უნდა გაიგოო, მერე აღმოჩნდა, რომ თურმე ყველაფერი გამიგია. მისაღებ გამოცდაზე მაგ წიგნიდან მკითხეს და მე მახსოვდა ყველაფერი. ჩემებს არ უნდოდათ რომ მე თეატრალურში ჩამებარებინა და მეც მესმოდა თუ რატომ არ უნდოდათ, იცოდნენ რა არის თეატრი, როგორია და უნიჭო რომ გამოხვიდე მაშინ უბერდური ხარ მთელი ცხოვრება. მე ვატყუებდი და ისე ვიქცეოდი თითქოს სამედიცინოზე ვაპირებდი ჩაბარებას, კარგად ვსწავლობდი და ამითვის კარგი ნიშნებიც მქონდა. იმათაც ჯეროდათ ეს და ამ დროს მე ბოლო გამოცდიდან გავიპარე მოსკოვში და იქ ჩავაბარე ГИТИС- ში და როცა ჩავირიცხე დავურეკე ჩემებს, მანამდე არ იცდნენ სად ვცხოვრობდი. გენეტიკაში რა თქმა უნდა მაქვს ხელოვნების სიყვარული და ისიც შემთხვევითი არ იყო რომ გავიქეცი. მამაჩემი რუსთაველის თეატრის დირექტორი იყო და აქედან გამომდინარე ვიზრდებოდი რუსთაველის თეატრში და მიშა თუმანიშვილი და ყველანი სახეზე მიცნობდნენ და როგორც დორიან კიტიას შვილს, ტაშის კვრით მიმიღებდნენ თეატრალურში და ასევე ტაშის კვრით გამომაცილებდნენ, ამისთვის ,,ჩაწყობაც“ არ იყო საჭირო, მე ეს არ მინდოდა და ამიტომ წავედი და ჩავაბარე რუსეთში. დედაჩემიც მოცეკვავე იყო, საკმაოდ საინტერესო, ცეკვა ქართულს ცეკვავდა და ერთი ილეთი მაგალითად, ამ ცეკვაში როდესაც მამაკაცის სოლოს შემდეგ როცა ქალი იწყებს და მარჯვენა ხელი უკან რჩება, ეს დედაჩემის შემოტანილია. დღეს უკვე როგორც კლასიკური ასე ითვლება სუხიშვილებთანაც. მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში არ დარჩენილა ხელოვნების სფერო მამაჩემს რომ შეხება არ ქონოდა, ეს იყო სამხატვრო ფონდიც, ეს იყო მუსიკალური ფონდიც, ესტრადაც, თეატრიც, გეპეის ჯაზი და მოსკოვის ახალგაზრდული ფესტივალი და აქედან გამომდინარე, ძალიან ბევრი ადამიანი ჩვენს სახლში ირეოდა და ბავშვობიდან მათ ძალიან კარგად ვიცნობდი. რა თქმა უნდა ეს ახდენდა გავლენას.
-
იმ პერიოდში 60-80იან წლებში თეატრალურს დიდი ავტორიტეტი ჰქონდა, თქვენი აზრით ყველაზე დიდი როლი ამ ავტორიტეტის მოპოვებაში ვის მიუძღვის? და ამან ხომ არ განაპირობა ის მიზიდულობა რაც იყო მაშინ?
-
ავტორიტეტი კი მარტო თეატრალურს არ მიუძვოდა, თეატრს ჰქონდა ძალიან დიდი ავტორიტეტი. ვერ ვიტყვი რომ 60-70 წწ. ებში ინსტიტუტს ჰქონდა რაიმე განსაკუთრებული ავტორიტეტი, მაგრამ ის რასაც ჩვენ ვხედავდით თეატრებში შემდეგ ეს ნამდვილად სერიოზული ავტორიტეტული ორგანიზაციები იყო. გადაჭარბების გარეშე გეტყვი, რომ ნებისმიერ მწყემს, რომელსაც თეატრი საერთოდ არ ჰქონდა ნანახი და მარტო რადიოს ხაზებს იჭერდა მაღლა მთაში იალაღებზე, შეეძლო ჩამოეთვალა ყველა მსახიობი მარჯანიშვილის, რუსთაველის, მუსკომედიის, უბრალოდ ყველას იცნობდა მთელ დასს. ასეთი დიდი ინტერესი იყო და ასეთი სერიოზული თაობა იყო მსახიობების, არამარტო წამყვანი მსახიობების, არამედ ის მსახიობებისაც რომლებიც თამაშობდნენ შედარებით პატარა როლებს, იმათი გვარები და სახელებიც კი ზეპირად იცოდნენ იმიტომ რომ პოპულარულები იყვნენ ხალხში. მაშინ ტელევიზია არ იყო ასე განვითარებული, ან თეატრში ხედავდნენ მათ, ან რადიოში უსმენდნენ. ამ თვალსაზრისით თეატრალური ინსტიტუტიც ცდილობდა დაწეოდა თეატრს და არა პირიქით. რა თქმა უნდა მე ვფიქრობ, რომ ასეთი პოპულარობის ჩამოყალიბებაში თეატრალურს დიდი წვლილი აქვს, მიშა თუმანიშვილის და ლილი იოსელიანის მოღვაწეობით, რეჟისურისა და მსახიობის ოსტატობის თვალსაზრისით,რადგან მათ განსაკუთრებული თეატრალური სკოლა შექმნეს. აქ დოდო ალექსიძეც უნდა მოვიხენიოთ იმიტომ რომ საკმაოდ ნიჭიერი რეჟისორი იყო, მაგრამ ნაკლებად პედაგოგიკის თვალსაზრისით, ის უფრო როგორც თეატრალური მოღვაწე, შემდეგ უკვე თეატრალური საზოგადოების თავჯდომარეც იყო და თეატრის ზოგადად პოპულარიზაციის თვალსაზრისით მისი ღვაწლი არის ძალიან დიდი, მაგრამ როგორც პედაგოგიკის მხრივ რა თქმა უნდა მიშა და ლილი პირველ რიგში უნდა დავაყენოთ.
-
მიხეილ თუმანიშვილი რომელიც დიდ რეჟისორად და პედაგოგად არის აღიარებული მის სწავლებაში და თეატრში და სხვა რეჟისორების სწავლებაში თუ იყო განსხვავება და ერწყმოდნენ თუ არა მათი სტუდენტები ერთმანეთს?
-
ძირითადად მიშა თუმანიშვილის თეატრში, მიშას დროს იყვნენ ან მისი მოწაფეები ან ლილი იოსელიანის და აქ სერიოზული განსხვავება მსახიობის ოსტატობაში არ იყო, იმიტომ რომ ფაქტიურად ერთი სკოლა იყო. რაიმე წინააღმდეგობა მიშასა და ლილის შორის არ იყო. ეს იყო ერთი და იგივე სკოლა და თავისუფლად შეერწყნენ მიშას სტუდენტები ლილის სტუდენტებს. აი რეჟისურაში ცოტა სხვანაირად იყო საქმე, მიშას და ლილის სტუდენტები არ გვანან ერთმანეთს, ცოტა სხვადასხვანაირები არიან ხოლმე, მიშა ცოტა მეტ თავისუფლებას აძლევდა მათ და უფრო მრავალფეროვან შედეგებს ვიღებდით მიშასგან. ლილი კი ძირითადად მსახიობებთან მუშაობდა.
-
თუმანიშვილის გარდა პედაგოგიკაში რომელს მიანიჭებდით პრიორიტეტეტს? და სპექტაკლებიც რომ დაგვისახელოთ რომელი იყო მისი საუკეთესო?
-
პედაგოგიკაში თუ ვილაპარაკებთ, თუ რეჟისურაზე ვლაპარაკობთ, ჩემთვის თუმანიშვილი უალტერნატივოა. ასეთი სიღრმით და თვალსაწიერით როგორც მიშა ასწავლიდა რეჟისურას ჩვენთან დღეს ვერავინ ვეღარ ასწავლის. მიშა რეჟისურის პედაგოგიკაში ცალკე დგას, დანარჩენები მიშასთან შედარებით ძალიან ქვევით ვართ. თუ ვილაპარაკებთ მსახიობის ოსტატობაზე, რა თქმა უნდა აქ უფრო საინტერესო სპექტრი გვაქვს იმიტომ რომ ბევრი საინტერესო პედაგოგი გვყოლია და შედეგების მიხედვითაც ხალხი ხედავს ამას, ვისი მოწაფეები არიან და ჩანან თეატრებში. ძველი პერდაგოგები რომ ავიღოთ ლილი იოსელიანი ან მუმუშა გაწერელიაა, ამათგან დაწყებული მერე გოგი მარგველაშვილი, გიორგი შალუტაშვილი, ნუკრი ქანთარია საკმაოდ საინტერესო შედეგები ქონდათ. ყოველთვის საინტერესო პედაგოგები გვყავდა მსახიობის ოსტატობაში. მე მახსოვს ქავთარაძის ჯგუფი მაგალითად, ნემსაძის ბავშვებიც იყვნენ, კაპანაძის ბავშვებიც იყვნენ, დოიაშვილიც იყო ერთ დროს პედაგოგი, ჭოლაც იყო. სამსახიობო ჯგუფები იყვნენ საინტერესო, მაგრამ ასე თანმიმდევრულად მსახიობები გამოეზარდათ რა თქმა უნდა ასე არ არიან. ძველებიდან გიზო ჟორდანია, მუმუშა გაწერელია, ლილი იოსელიანი იყვნენ. შედარებით ახლებში იყვნენ ქანთარია, შალუტაშვილი, მარგველაშვილი, რა ჯფუფებიც უფრო მახსოვს ასე მკაფიოდ. ეხლაც არიან ბევრი პედაგოგები, უბრალოდ ეხლა ისე აქტიურად ვერ ვხედავ ხოლმე და თვითონ ბავშვებიც მიმოფანტულები არიან სხვადასხვა თეატრში და აქედან ვეღარ ვხვდები უკვე რომელ თეატრში მუშაობენ, ან ვისი მოწაფეები არიან. მიშას უყვრადა თქმა: რომ მე 63 სპექტაკლი მაქვს დადგმული და იქიდან 5 არის მხოლოდ კარგიო, მე ვეხუმრებოდი ხოლმე ბატონო მიშა, ეს თქვენ თვლით რომ ხუთია კარგი სინამდვილეში კი სამია თქო. რა თქმა უნდა მიშას ყველა სპექტაკლი ნანახი მაქვს, ზოგი ძალიან ბევრჯერაც, კარგებიც და ცუდებიც. დღევანდელი გადმოსახედიდან ჩემთვის გამორჩეული არის ,,ჭინჭრაქა“, რომელმაც ეპოქა შექმნა ქართულ თეატრში და გეზი შეუცვალა ჩემი აზრით ქართულ თეატრს. აგრეთვე ,,ანტიგონე“ სადაც სერიოზული ნამუშევარი იყო მიშასიც, სერგოსიც და ზინასიც. ესეც ძალიან სერიოზული საფუძველია ქართული თეატრისთვის. ,,ჩემი პატარა ქალაქიც“ რომელიც ძალიან მიყვარს და ფაქტიურად საფუძველი იყო ახალი კინომსახიობთა თეატრის ჩამოყალიბების. აი, ჩემთვის ეს სამი სპექტაკლია გამორჩეული.
-
სასწავლო თეატრის სპექტაკლებიდან რამოდენიმე გამორჩეულ სპექტაკლს ხომ ვერ დაგვისახელებდით?
-
გამორჩეული ალბათ ბევრია. ჩემთვის საინტერესო იყო გიორგი ქანთარიას ნამუშევრები იმიტომ რომ სერიოზულად წარმოჩნდნენ მსახიობები, სერიოზულად აწყობილი როლებით. გიორგი კაშია ეხლა ჩემი მაგისტრია, ჩემთან სწავლობს და იქ სხვადასხვა მიდგომები გვაქვს ხოლმე, კმაყოფილი ვარ რაც გააკეთა ირინეს ბედნიერებაში, ამ სპექტაკლში ნამდვილად სერიოზული მიღწევები იყო. ასევე კიდევ იყო გიორგი შალუტაშვილის ,,ექვსი პერსონაჟი“, ქანთარიას ,,მარიამობის თვე 1924“. თუ უკეთეს პირობებს შევუქმნით სასწავლო თეატრს, რომ იქ არამარტო საკურსო სპექტაკლის დადგმა შეეძლოს, არამედ რეჟისორებს და მაგისტრებსაც შეეძლოს თავისი ნაწარმოების და შემოქმედებითი ოპუსების განხორციელება უფრო საინტერესო ცხოვრება წავა.
-
ქართულ თეატრში მოღვაწე რეჟისორებიდან, რომელი მიგაჩნიათ არა მხოლოდ საუკეთესოდ, არამედ თქვენი შემოქმედებითი გემოვნების მონათესავედ?
-
ეგ ცოტა რთული საკითხია. გემოვნებაზე რომ ვილაპარაკოთ, იმიტომ რომ როგორც წესი რეჟისორებს მარტო საკუთარი სპექტაკლები მოსწონთ ხოლმე, სხვების ნაკლებად. აქედან გამომდინარე, თან მსოფილიო თეატრის რომ ავიღოთ ძალიან სხვადასხვანაირი რეჟისორები მომწონს. ისეთებიც რომლებიც ემთხვევიან ჩემს მეთოდიკას ან ჩემს განათლებას და ისინიც ვინც აბსოლუტურად საწინააღმდეგო კუთხიდან უდგებიან თეატრს ისინიც უაღრესად საინტერესოები არიან. ჩემზე დიდი გავლენა მოახდინა ჩემზე როგორც ახმეტელმა ისე მეირჰოლდმა.
-
თქვენი სტუდენტებიდან რომელს გამოარჩევდით თავისი მიღწევებით?
-
ძალიან რთულია განვსაზღვროთ რამდენად არის მათი მიღწევები ჩემზე დამოკიდებული, ან რამდენად ჩემი ღვაწლია მათ მიღწევებში. მსახიობებიდან ვინც უფრო ზედაპირზეა, აი იმ ჯგუფიდან ჯაპანა უფრო ცნობადი სახეა და მიშა გომიაშვილი, რაც მე ვფიქრობ, რომ მათ ნიჭთან არის დაკავშირებული და გარდა მაგისა, ჩამოგითვალეთ ისე რომ იქ რეზო მირცხულავაც იყო, ასიკო გამსახურდიაც. შემდეგ ის რეჟისორები რომლებიც მათთან მუშაობდნენ წლების მანძილზე, რახან ასეთი მსახიობები გახდნენ, მათი ყველას ღვაწლია ასე რომ ჩემი მინიმალურია. რეჟისორებს რაც შეეხება, აქ შემიძლია ვთქვა, რომ თითქმის ყველა რეჟისორი, რომელიც ბოლო 45 წლის მანძილზე თეატრალურმა უნივერსიტეტმა გამოუშვა, კარგებიც და ცუდებიც, ყველანი რაღაც წილად ჩემთან არიან დაკავშირებულები. ან ჩემს ჯგუფში სწავლობდნენ ან ჩემს ჯგუფში არ იყვნენ, მაგრამ ჩემთან აქტიური კონტაქტი აქვთ ხოლმე სტუდენტებს როგორც წესი. ამიტომ სხვისი სტუდენტებიც მოდიან ხოლმე და საკმაოდ ღია სახელოსნო მაქვს. ცუდი სტუდენტი უფრო მაწუხებს ხოლმე, ვიდრე კარგი მახარებს. კარგი ისედაც კარგია.
-
ახალგაზრდულ სპექტაკლებთან მიმართებაში საუკეთესო სპექტაკლს რომელს დაასახელებდით?
-
ტენდენცია შემიძლია გითხრათ ერთის მხრივ არის უფრო მასიური, შედარებით პოპულარული ტენდენცია, სადაც მეტი ყურადღება ექცევა ფორმას, თანამედროვე გამოხატვის საშულებებს. ასეთი სპექტაკლები უფრო მეტია და ნაკლებია თითქოს ის სპექტაკლები, სადაც უფრო უღრმავდებიან შინაარს, მსახიობების ოსტატობას. მაგალითად მხატვრული სახის შექმნასაც დღეს უფრო პოლარიზებულად უდგებიან და ცდილობენ სერიოზული სახე შექმნან ან მაქსიმალურად გათანამედროვებულია ისე, რომ გრიმსაც არ იკეთებენ და მე ვარ მოცემულ გარემოში მაქსიმალურად. ნუ ეს ორი განაპირა ტენდენცია იგრძნობა და თვითონ არსშია პრობლემა. რაც უფრო მეტად ცდილობ გამოკვეთო ფორმა სპექტაკლის, მით უფრო ნაკლები მნიშვნელობა ენიჭება ხოლმე შინაარსს. მაგალითად თუ დააკვირდებით თემურ ჩხეიძის სპექტაკლებს, ისინი ყოველთვის შინაარსობრივად იყვნენ ხოლმე ღრმა, საინტერესო, მოცულობითი იმიტომ რომ ის ყურადღებას აქცევდა ფორმას. ფორმის ხარჯზე გამოდიოდა და უფრო უღრამვდებოდა შინაარსს და როცა ფორმას ვაქცევთ დიდ ყურადღებას მაშინ არც დრო გვრჩება ამისთვის, ასე ჩადებულია ფორმისა და შინაარსის წინააღმეგობრივი ურთიერთობები თვითონ არსში. მე ვიტყოდი, რომ დღეს მე ვამჩნევ ტენდენციებს, მსახიობებს უფრო ღრმა და სერიოზული მიდგომები აქვთ, ახალი თაობის რეჟისორებიც მოდიან, რომლებსაც აინტერესებთ ცოტა უფრო სერიოზულად შეიცნონ მასალაც რაზეც მუშაობენ და თეატრსაც უფრო სერიოზულად უყურებენ, ადგილს, სადაც შეიძლება საკუთარი თავი გამოხატონ. ვინც საკუთარ თავს გამოხატავს ასეთები ბევრნი არიან, მაგრამ ისეთებიც არიან ვინც ცდილობენ გამოხატონ ავტორი, ან ამბავი, რომლებიც ცდილობენ გაუზიარონ და რაღაც თემაზე ელაპარაკონ მაყურებელს და არამარტო აღაფრთოვანონ თავისი ხელოვნებით.
-
დღევანდელ ქართულ თეატრში მოღვაწე რეჟისორებიდან რომელი უკეთ გამოხატავს ქართული ტრადიციული თეატრის მაგისტრალურ ხაზზს? მის სულისკვეთებას?
-
პირველ რიგში იქიდან დავიწყებდი, რომ ყველა რეჟისორი ვინც დღეს ქართულ თეატრში მუშაობს, ყველა გამოხატავს და ნამდვილად არის ღირსეული წარმომადგენელი ქართული თეატრის ფენომენისა იმიტომ, რომ სწორედ მათ ნამუშევრებში გამოიხატება ის ტენდენციები რომლებიც ქართულ თეატრში დღეს არსებობს. სულ ერთია რა მხარეს იქნება ეს მიმართული. ამიტომ პრაქტიკულად უკლებლივ ყველა ვინც დგავს თბლისში თუ რეგიონში, ამ პროცესში ჩაბმული არიან და ეს ქართული თეატრის ფენომენია. თუ ვილაპარაკებთ ტრადიციულ ან აკადემიურ თეატრალურ წარმოდგენებზე, ისეთზე სადაც თუმანიშვილის სკოლა იგრძნობა, აი, ამ კუთხით თუ შევხედავთ, რა თქმა უნდა ასეთი სპექტაკლები ნაკლებია, ვერ ვიტყვი რომ ძალიან ცოტანი არიან ის ადამიანები ვისაც ეს სკოლა გავლილი აქვთ და ვისაც ეს კარგად ესმის, ესეთები საკმარისად ბევრნი არიან. ფაქტიურად ყველა რეჟისორი ვინც დღეს არის, არიან ან ბატონი მიშას ან ლილის, მუმუშასი, გიგა ლორთქიფანიძის ან ჟორდანიას ან ჩემი. მაინც ყველას მიშას ან ტოვსტონოგოვის სკოლა აქვს გამოვლილი. ამიტომ განათლებით და ცოდნით ყველა აღჭურვილები არიან, ყველა არ იყენებს ამას დღევანდელ პრაქტიკაში. ზოგი ცდილობს დიალოგი ააგოს სცენაზე, ზოგიც მიუხედავად ამისა, რომ ამის გაკეთება შეუძლია ამ დიალოგს არ ალაგებს და შეიძლება ზოგჯერ ამბავიც გაუგებარი იყოს სცენაზე. შედარებით ერთგული მსახიობთან მუშაობის, ამბის და დიალოგის ამგები მე ვფიქრობ, რომ მაინც გოგი მარგველაშვილია, რომელიც უფრო ცდილობს ძველებურად, კლასიკურ ფორმებში გადმოგვცეს. პედაგოგიკაშიც ასეა და სპექტაკლებშიც.
-
არის თუ არა აღზრდის მეთოდოლოგია შესაცვლელი? ან კორექტირება თუ არის აუცილებელი და თქვენ რას დაამატებდით? (მსახიობი, რეჟისორი, თეატრმცოდნე)
-
შესაცვლელიც არის და ვფიქრობ აუცილებელია, კორექტირებაც ჭირდება. იმიტომ რომ დრო იცვლება და მსახიობები, რეჟისორები იხრჩობიან ამ ცაიტნოტში ვერც ასწრებენ, ვერ ახერხებენ, არ ყოფნით ხანდახან განათლება, უნარ-ჩვევები ეს შექმნან და არც ბაზა არ არის იმის, რომ ეს ჩამოყალიბდეს სადმე. გარდა ამისა ადრე რეჟისურას ვასწავლიდით 5 წლის მანძილზე და ბოლოს სადიპლომო სპექტაკლს დგავდა. ეხლა ოთხწლიანია და რა თქმა უნდა წარმოუდგენელია ამ დროში მოასწრო ის, რასაც ექვსი წლის მანძილზე აკეთებდი ეს აბსურდია. ეხლა ვცდილობ, რომ ეს დრო ავინაზღაუროთ მაგისტრატურის ხარჯზე იმიტომ რომ ბაკალავრიატი და მაგისტრატურა ერთად აღებული არის მიახლოვებული იგივე ექვსი წელი. მეტი შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეს სტუდენტს, რომ მეტ პედაგოგს შეხვდნენ სხვადასხვანაირს სხვადასხვა კუთხიდან მიიღონ შეხედულებები თეატრის შესახებ, მაგრამ ვიღაც უნდა იყოს ვინც დარჩება შენი ხელმღვანელი თავიდან ბოლომდე და ეს ძალიან ინდივიდუალური გეგმა უნდა იყოს თითოეული სტუდენტისათვის და ამავე დროს უნდა იყვნენ პედაგოგები ვინც იცვლებიან, ის თარჯიმანივით უნდა იყოს და გაარკვიოს სტუდენტი იმაში, რასაც სთავაზობენ დღეს რეჟისორები. თეატრის განვითარებას მაინც ვერ გააჩერებ, სხვადასხვა ძიებები და რადიკალური ცვლილებებია თეატრში. ყველაფერში უნდა ჰქონდეს გამოცდილება მსახიობს. ვფიქრობ სისტემა შესაცლელია, სხვა სახელოვნებო უნივერსიტეტებთან სამხატვრო იქნება ეს თუ კონსერვატორია, აქტიური ურთიერთობები უნდა იყოს სულ, ერთიანი გზით უნდა ვითარდებოდეთ. იმიტომ რომ სამხატვრო შეიძლება ისე დაამთავროს თეატრის მხატვარმა, რომ რეჟისორთან პრაქტიკაში არ ქონდეს ნამუშევარი. ამისთვის აქტიური ურთიერთობებია საჭირო რა თქმა უნდა.
-
თეატრმცონდე - თეატროლოგის სახელწოდების ცვლილებას როგორ შეაფასებდით და თქვენ რა დამოკიდებულება გაქვთ ამ პროფესიასთან?
-
მე ვფიქრობ, რომ ეს უაღრესად საჭირო პროფესიაა. ორი განხრით ერთი იმით, რომ მხოლოდ თეატრმცოდნეებს შეუძლიათ დააფიქსირონ და შეინარჩუნონ სპექტაკლი ისეთი სახით, რომ მომავალმა თაობებმა გაიგონ ამ სპექტაკლის არსი და გემო. ამას ვერ გააკეთებს ვერანაირი ციფრული ჩანაწერი. ასეთ პედაგოგებს ვიცნობ, ასეთი იყო რუსეთში ბაიჯიევი, ბარტაშევიჩი რომლის მოყოლილი სპექტაკლებიც გვიქმნიდნენ შთაბეჭდილებას ზოგჯერ იმაზე საინტერსოს ვიდრე ვნახავდით ამ სპექტაკლებს. ამ პროფესიამ ასე უნდა დააფიქსიროს სპექტაკლები და მეორე მხრივ, მან უნდა განსაზღვროს ტენდენციები რომლებიც პრაქტიკოსების ნამუშევრებში იკვეთება და გზები საითაც უნდა წავიდეს თეატრი. ამას რა თქმა უნდა სერიოზული განათლება სჭირდება და პრაქტიკასთან დაახლოვებაც. რისი დროც დღეს ნაკლებად აქვთ თეატრმცოდნეებს და უკეთეს შემთხვევაში შემოიფარგლებიან ხოლმე ზედაპირული მიმოხილვით ზოგადად მიმდინარე თეატრალური პროცესების, იმიტომ რომ ყველაფერს უყურებენ ამ ყველაფერში რა არის კარგი და რა საით მიდის ძალიან ძნელია გამორკვევა ამ სიჩქარეში. თეატრმცოდნეს უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა წყნარად დაჯდეს, იმუშაოს, დააკვირდეს სარეპეტიციო პროცესსაც და სპექტაკლის განვითარებასაც ამისი დრო უნდა ჰქონდეს.
-
თქვენი სტუდენტები რა სპექტაკლების მზადებაში არიან ახლა?
-
ეხლა მეოთხე კურსია, სადიპლომო სპექტაკლებს ამზადებენ და ცოტა რთულ სიტუაციაში ვართ იმიტომ რომ მთელი პირველი სემესტრის განმავლობაში ზოგმა მოამზადა ერთი კი არა ორი და სამი პიესა დასადგმელად, თუმცა შეიძლება ეს პიესები არ აღმოჩნდეს და შეიცვალოს, ახლა მაგალითად, სამინისტრომ კონკურსი გამოაცხადა და სტუდენტურ სპექტაკლებს აფინანსებს, შარშან საკურსოები დააფინანსა სულ ყველა. ასეთი რამ აქამდე არ ყოფილა, რომ სამინისტროს მესამე კურსის სპექტაკლები დაეფინანსებინა. აქდან გამომდინარე, ზოგმა თბილისში, ზოგმაც რეგიონში დადგა სპექტაკლები. პიესების ცვლილებაში რომ ვართ აქედან გამომდინარე გეგმებიც გვეცვლება იმის მიხედვით თუ რა მოთხოვნები აქვს ქართულ თეატრს და რისი დაფინანსება იქნება შესაძლებელი, ხელიდან გაშვება შესაძლებლობის როცა შეიძლება რომ სრულყოფილად იყოს დეკორაციაც, მუსიკაც და საერთოდ პროფესიულ თეატრში დაიდგას სპექტაკლები რა თქმა უნდა არ ღირს. დღეს ჩვენ ორიენტირებულები ვართ თუ რა ჭირდება დღეს ქართულ თეატრს და მეორე მხრივ, ვცდილობთ აი ის აკადემიური სკოლა რაზეც დღეს ვისაუბრეთ, ყველა სპექტაკლში არ იქნება ამის საშუალება მაგრამ მაინც ვცდილობთ რაღაც დოზით შემოვიტანოთ. მაგლითად როცა შარშან გიორგი თენაძემ დადგა ,,მზის დაბნელება საქართველოში“, იქ უფრო სადადგმო რეჟისურა იყო სადაც უფრო მეტი ცეკვაა, სიმღერაა. ესეც საჭიროა, ისიც საჭიროა და ვცდილობ როგორც პედაგოგის ისე სტუდენტის ინტერესები გავითვალისწინოთ.
-
და ბოლოს მინდა გკითხოთ პედაგოგიური მოღვაწეობა და რეჟისურა ან სამსახიობო ხელოვნება, რომელი უკეთ გამოხატავს თქვენს სულისკვეთებას?
-
სულისკვეთებისა რა გითხრა მაგრამ, რა თქმა უნდა მსახიობებთან მუშაობა პედაგოგიკის თვალსაზრისით ჩემთვის უფრო საინტერესოა, რადგან როცა სპექტაკლებს ვდაგამ ხოლმე, მაშინაც ვრჩები მე მათ პედაგოგად და მათი ზრდა თუ როგორ იზრდებიან, როგორ ყალიბდებიან მსახიობები მთელი ცხოვრების მანძილზე ეს ჩემთვის ძალიან საინტერესო პროცესია რომელსაც იოლად ვადევნებ თვალ-ყურს, თუმცა სიმართლე რომ გითხრა, თეატრალურ უნივერსიტეტში სამსახიობო ჯგუფს ასე ცალკე არ ავიყვანდი იმიტომ რომ ცოტა არ მყოფნის ხოლმე მოთმინება. მე მიჩვეული ვარ უფრო სერიოზულ მიდგომებს და ჩამოყალიბებულ ურთიერთობებს. სამსახიობოზე ახალგაზრდები აბარებენ, მოდიან პირდაპირ სკოლის მერხიდან, ამიტომ ისინი ჯერ კიდევ აჟიტირებულები არიან და ჩემის აზრით არასაკმარის დროს უთმობენ საქმეს, რაც მე მაღიზიანებს. გოგი მარგველაშვილს მაგალითად, უფრო მეტი მოთმინება აქვს ამ თვალსაზრისით, სამაგიეროდ პირიქით ვიტყოდი, რომ რეჟისორებთან მე უფრო მიადვილდება მუშაობა, შედარებით უფრო დაღვინებული და სერიოზულები არიან, სერიოზულად ეკიდებიან საქმეს. მიუხედავად იმისა, რომ ყოველთვის არ ვარ დარწმუნებული რეზულტატში რა გამოვა დადგმის თვალსაზრისით, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, რომ ძალიან კარგ განათლებას მიიღებენ და პროფესიას აითვისებენ. აი, როგორ სპექტაკლებს დადგავენ ეს უკვე სხვა საკითხია. ამიტომ რეჟისორებთან უფრო მიადვილდება თუნდაც იმიტომ რომ არ ვარ დარწმუნებული კარიერულ ზრდაში, რომ მათგან დიდი რეჟისორი გამოვა თუ არა მიუხედავად ამისა, მწამს რომ ტყულად არ ჩაივლის ეს განწირული სულისკვეთება, რომ ეს მოგცემს გარკვეულ შედეგს და შეიძლება მივიღოთ კარგი პედაგოგი, დირექტორი ან კარგი თეატრალური მოღვაწე, თუ კარგი რეჟისორი არ გამოვიდა. მსახიობთან უფრო სხვანაირად არის თუ კარგი არ გამოვიდა, ნუ არ გამოვიდა და ჩამოვა დისტანციიდან და რეჟისორი სულ თეატრში რჩება და ასე იოლად ის ვერ ჩამოვა დისტანციიდან. მთავარია უნდა მიხვდეს რომ ეს სპექტაკლი არ უნდა დადგას თუ საინტერესო არ არის.
06.03.2024 წ.